Gospodarka wodna

Procesy związane z gospodarką wodno-ściekową w instalacjach Grupy PGE prowadzone są przede wszystkim na podstawie ustawy o prawie wodnym oraz pozostałych aktów wykonawczych, dedykowanych gospodarce wodno-ściekowej. Realizowane są one zgodnie z zapisami decyzji administracyjnych wydanych przez właściwe organy jak: pozwolenia zintegrowane czy decyzje sektorowe (pozwolenia wodnoprawne). W Grupie PGE na bieżąco prowadzony jest monitoring w zakresie ilości i jakości pobieranych wód oraz odprowadzanych ścieków, zgodnie z udzielonymi decyzjami administracyjnymi w tym zakresie.

Na potrzeby technologiczne instalacji w ramach Grupy PGE wykorzystywana jest przede wszystkim woda z ujęć wód powierzchniowych, która poddawana jest procesom oczyszczania. W celu ograniczenia ilości zużycia wody surowej stosowane są w większości obiegi zamknięte, a wykorzystaną wodę technologiczną oraz ścieki wprowadza się do innych procesów. Ścieki powstałe w wyniku działalności produkcyjnej poddawane są procesowi oczyszczania, w tym oczyszczaniu wielostopniowemu, a następnie odprowadzane są do wód powierzchniowych lub przekazywane do przedsiębiorstw komunalnych.

Warunki prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej określone są w odpowiednich pozwoleniach, w tym głównie w pozwoleniach zintegrowanych i pozwoleniach wodnoprawnych. W Oddziałach PGE GiEK SA na bieżąco prowadzony jest monitoring w zakresie ilości i jakości pobieranych wód oraz odprowadzanych ścieków.

Na potrzeby technologiczne wykorzystywana jest woda z ujęć wód powierzchniowych, która jest następnie poddawana procesom oczyszczania i uzdatniania, wyjątkiem jest Elektrociepłownia Szczecin wykorzystująca wody morskie wewnętrzne. W celu ograniczenia ilości zużycia wody surowej stosowane są obiegi zamknięte, a wykorzystaną wodę technologiczną oraz ścieki wprowadza się do innych procesów produkcyjnych. Ścieki powstałe w wyniku działalności produkcyjnej elektrowni i elektrociepłowni poddawane są procesowi oczyszczania, w tym oczyszczaniu wielostopniowemu, a następnie odprowadzane są do wód powierzchniowych lub przekazywane do przedsiębiorstw komunalnych.

W zależności od uwarunkowań środowiskowych oddziały posiadają odpowiednie technologie uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, zapewniające spełnienie wszystkich wymogów środowiskowych. Dostosowanie do wymagań konkluzji BAT w spółce PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna to również ograniczanie emisji do wody z instalacji oczyszczania spalin, powstających w procesie produkcji energii elektrycznej. W tym zakresie przeprowadzane są modernizacje, i rozbudowa oczyszczalni ścieków.

W Elektrowni Dolna Odra oraz Elektrociepłowni Pomorzany pobierana jest woda powierzchniowa i podziemna, natomiast w Elektrociepłowni Szczecin pobierane są morskie wody wewnętrzne. Wszystkie ujęcia wód podziemnych będące w eksploatacji mają ustanowione strefy ochrony bezpośredniej wód. Elektrownie tego oddziału wyposażone są w obiekty służące do redukcji zanieczyszczeń zawartych w ściekach. W zależności od rodzaju ścieków, oczyszczane są one w oczyszczalni chemicznej, biologicznej, w oczyszczalniach mechanicznych bądź są neutralizowane W zależności od składu ścieków są one oczyszczane w jednym lub w dwóch obiektach. Wody opadowe i roztopowe z terenu oddziału oczyszczane są za pomocą osadników i separatorów.

W Elektrowni Turów prowadzone jest zamykanie cyklu obiegu wody w procesach produkcyjnych, polegające na skierowaniu wody zużytej do oczyszczania i zawróceniu jej ponownie do procesów produkcyjnych. Obecnie trwa budowa Instalacji Mokrego Odsiarczania Spalin (IMOS) dla nowego bloku energetycznego nr 7 w Turowie. Oczyszczone w niej ścieki zostaną wykorzystane ponownie w procesach technologicznych. W celu ograniczenia zużycia wody i ilości odprowadzanych ścieków, przez większą część roku do zasilania w wodę Instalacji Mokrego Odsiarczania Spalin bloków 4-6 w tej lokalizacji wykorzystywana jest, zamiast wody surowej, woda z odsalania głównego układu chłodzącego lub awaryjnie woda ze zrzutu układu chłodzenia sprężarek.

Jest to działanie mające na celu poprawę środowiska naturalnego w otoczeniu Kompleksu Turów i zapewni dostosowanie Elektrowni Turów do przyszłych unijnych i krajowych wymagań środowiskowych.

Planowana oczyszczalnia ścieków przemysłowych oparta będzie o nowoczesne, wysokosprawne technologie membranowe – mikrofiltrację i odwróconą osmozę. Sprawność odwróconej osmozy wynosi ok. 96-98 proc., co oznacza, że ponad 96 proc. wszystkich zanieczyszczeń zostanie w tym procesie zatrzymanych. Będzie to pierwsze w Polsce i jedno z nielicznych w Unii Europejskiej tak szerokie zastosowanie tego rodzaju technik w obszarze oczyszczania ścieków. W wyniku realizacji tego projektu Elektrownia Turów będzie pierwszą elektrownią, w której oczyszczone ścieki będą mogły być zawracane do układów technologicznych. W konsekwencji będzie to elektrownia bezściekowa. Nowa oczyszczalnia będzie największą oczyszczalnią w polskiej energetyce, wykorzystującą technologie membranowe o łącznej przepustowości ponad 14 tys. m3 na dobę. Realizacja tej inwestycji korzystnie wpłynie na graniczną rzekę – Nysę Łużycką.

W Elektrowni Opole wszystkie ścieki z terenu przedsiębiorstwa oczyszczane są w końcowej oczyszczalni ścieków. Niektóre rodzaje ścieków przemysłowych podlegają oczyszczaniu wielostopniowemu. Ścieki przemysłowe i deszczowe kierowane są na końcową oczyszczalnię mechaniczno-chemiczną, gdzie poddawane są procesowi koagulacji. Ścieki socjalno-bytowe oczyszczane są metodą osadu czynnego w ciągu biologicznym znajdującym się również na końcowej oczyszczalni ścieków. Oczyszczone ścieki przemysłowe i bytowe odprowadzane są wspólnym kolektorem do rzeki Odry. W celu poprawy sedymentacji zawiesiny dopływającej w ściekach surowych oraz usprawnienia i automatyzacji odprowadzania osadów na poletka osadowe w 2019 roku został wybudowany nowy osadnik radialny ze zintegrowaną komorą koagulacji. Nowy osadnik zwiększył niezawodność pracy oczyszczalni oraz stworzył rezerwę przepustowości urządzeń na oczyszczalni. Nowy osadnik pracuje jako podstawowe urządzenie ciągu ściekowego. Projektowa wydajność zapewnia przejęcie i oczyszczenie strumienia dopływających ścieków do wielkości nominalnej 3200 m3/h oraz posiada rezerwę hydrauliczną.

Aby ograniczyć zużycie wody i ilość odprowadzanych ścieków, woda używana w Elektrowni Bełchatów jest ponownie wykorzystywana w zamkniętych obiegach wewnętrznych i nie jest odprowadzana do wód. Zużyte wody technologiczne są wykorzystywane do odżużlania i uzupełniania strat w obiegu hydroodpopielania. Ścieki sanitarne oraz wody opadowe lub roztopowe odprowadzane są do oczyszczalni ścieków w Oddziale Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów.

W Elektrowni Rybnik wszystkie ścieki z terenu elektrowni oczyszczane są w instalacjach oczyszczalni ścieków: oczyszczalni ścieków przemysłowych oraz oczyszczalni ścieków z instalacji odsiarczania spalin. Elektrownia Rybnik stosuje zamknięte obiegi wodne tam, gdzie jest to możliwe. W Elektrowni nie prowadzi się wtórnego wykorzystania ścieków z uwagi na to, że pobrane z ujęć wody są wykorzystywane w procesach wewnętrznych i dopiero w momencie, gdy nie ma możliwości ich wykorzystania są odprowadzane jako ścieki.

Eksploatacja złóż węgla brunatnego metodą odkrywkową, realizowana w kopalniach węgla brunatnego Bełchatów i Turów, wymaga uprzedniego odwodnienia górotworu, co ma istotny wpływ na warunki hydrogeologiczne i skutkuje zmianami stosunków hydrodynamicznych. Gospodarka wodna kopalń węgla brunatnego związana jest zarówno z odwodnieniem wgłębnym, jak i powierzchniowym odkrywek. Wody z wyrobisk odprowadzane są do osadników terenowych, których zadaniem jest końcowe oczyszczenie wód na drodze naturalnej sedymentacji zawiesin wspomaganej filtrem roślinnym lub do dedykowanych oczyszczalni. Każda z kopalń odkrywkowych węgla brunatnego, należących do PGE prowadzi planową działalność w zakresie ochrony wód. Obiekty odwodnienia służące zapewnieniu czystości wód są rozbudowywane i modernizowane.

Wody z odwodnienia Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów są ujmowane w wyrobiskach i odprowadzane poprzez rowy wód do osadników. Koncepcja osadników oparta jest na technologii naturalnej sedymentacji zawiesin wspomaganej filtrem roślinnym. Wody z odwodnienia wgłębnego, odprowadzane są systemem rowów i kanałów w wielkościach i parametrach fizykochemicznych, nieprzekraczających ustaleń ustawowych zawartych w obowiązującej decyzji wodnoprawnej. Wody odprowadzane do cieków powierzchniowych zachowują minimum II klasę czystości. W ramach ochrony czystości wody w istniejących ciekach naturalnych regionu, w Kopalni Bełchatów funkcjonują oczyszczalnie ścieków typu mechaniczno-biologicznego.

Dla ochrony wód istotna jest eksploatacja następujących obiektów:

• osadniki do sedymentacji osadów dla wód z odwodnienia powierzchniowego,
• bariera ochronna wysadu solnego „Dębina” dla utrzymania jednakowego poziomu wód w górotworze otaczającym wysad.

W 2020 roku Oddział Kopalnia Węgla Brunatnego Turów odprowadził do cieków zewnętrznych wody kopalniane z odwodnienia powierzchniowego wyrobiska, wody studzienne oraz ścieki bytowe. Jakość wód studziennych pozwala na ich bezpośrednie odprowadzenie do cieków zewnętrznych. Natomiast wody kopalniane i ścieki bytowe oczyszczane były w pięciu zakładowych oczyszczalniach ścieków. Oczyszczalnie wód kopalnianych oddziału wyposażone są w system Actiflo. Jest to wysokoefektywny proces redukcji zawiesiny. Ilość odprowadzanych wód kopalnianych uzależniona jest od ilości opadów. W 2020 roku kształtowała się ona na poziomie około 10 mln m3. Parametry w zakresie ilości i jakość odprowadzanych ścieków regulują wymogi posiadanych przez oddział ważnych pozwoleń wodnoprawnych. Na bieżąco prowadzony jest monitoring jakościowy i ilościowy odprowadzanych wód i ścieków

W PGE Energia Ciepła do produkcji wody technologicznej wykorzystywane są zarówno wody powierzchniowe, jak i podziemne. W kilku zakładach wykorzystywana jest również woda z miejskich sieci wodociągowych. W zależności od wielkości zakładu, źródła i składu wody surowej stosuje się różne techniki przygotowania wody, takie jak: dekarbonizacja wapnem, filtracja, wymiana jonowa, ultrafiltracja, odwrócona osmoza, elektrodejonizacja. W każdym przypadku kompletny ciąg przygotowania wody składa się z kombinacji kilku z wymienionych powyżej technik.

Woda przygotowywana jest na potrzeby różnych układów, a jej główne miejsca odbioru to:

• miejskie sieci ciepłownicze,
• układy wodne i wodno-parowe jednostek wytwórczych,
• zamknięte układy chłodzenia,
• instalacje mokrego odsiarczania spalin.

W zależności od wymagań technologicznych do punktów odbioru kierowane są wody po różnych etapach jej przygotowania. Na każdym etapie przygotowania wody szczególną wagę kładzie się na jej racjonalne wykorzystanie. Bardzo wiele strumieni ścieków powstających w trakcie przygotowania wody zawracanych jest do procesu. Przykładem takiego działania jest ponowne wykorzystanie popłuczyn z filtrów, wód odzyskanych z osadów podekarbonizacyjnych, koncentratów z procesów odwróconej osmozy lub elektrodializy, czy zregenerowanych solanek z procesu zmiękczania. Ścieki powstające w innych instalacjach, o ile pozwala na to ich skład, również zawracane są do procesu.

Przykładem takiego działania jest:

• zawracanie tzw. ścieków gorących jako źródła do procesu przygotowania wody,
• częste wykorzystywanie wód opadowych lub drenażowych do produkcji wody,
• zawracanie do procesu odsiarczania oczyszczonych ścieków z procesu odsiarczania, o ile pozwala na to ich skład wprost zależny od jakości spalanego węgla,

• wykorzystywanie części ścieków socjalno-bytowych, po ich oczyszczeniu, jako źródła wody do uzupełniania zamkniętego układu chłodzenia (EC Kraków). Trwają prace nad wykorzystaniem oczyszczonych ścieków z oczyszczalni miejskiej jako źródła wody procesowej,
• wykorzystywanie ścieków jako źródła wody do układów wody gospodarczej lub do uzupełniania układów odpopielania i odżużlania.

Wśród zaostrzonych wymagań konkluzji BAT w zakresie usuwania tlenków azotu i siarki wprowadzone zostały wymagania dotyczące parametrów ścieków, pochodzących z instalacji mokrego odsiarczania spalin. Jednymi z kluczowych parametrów są stężenia metali i metaloidów w ściekach. W celu dostosowania instalacji posiadających mokre odsiarczanie spalin w lokalizacjach: Kraków, Wrocław, Gdańsk i Gdynia zaplanowano szereg działań wpływających na zwiększenie skuteczności oczyszczania ścieków, towarzyszących tej metodzie oczyszczania. Istniejące instalacje odsiarczania są wyposażone w wysoko wydajne oczyszczalnie ścieków, jednak ze względu na wymagania związane z dostosowaniem do konkluzji BAT nastąpi pogłębiona optymalizacja ich pracy. W konsekwencji ścieki będą spełniać wymagane parametry, a w lokalizacji Gdynia dodatkowo wdrożona zostanie nowoczesna, autorska technologia wychwytywania metali ciężkich metodą INNUPS. Technologia ta wywodzi się z projektu badawczo-rozwojowego. Jest to przykład jak najszerszego ponownego wykorzystania produkowanych minerałów antropogenicznych i pierwiastków szlachetnych, zgodnie z obowiązującymi w Grupie PGE zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym.

W spółkach Grupy PGE, które nie prowadzą procesów produkcyjnych, woda zużywana jest tylko do bieżących potrzeb administracyjnych.